Blogerzy odwiedzili Szczebrzeszyn. I co napisali?

 

Wzgórze Zamkowe – to miejsce, gdzie w czasach Kazimierza Wielkiego został wzniesiony zamek. Składał się on z wieży mieszkalno-obronnej oraz wału ziemnego od zachodniej strony, gdzie była wykopana sucha fosa. W XVI w. zamek był siedzibą sądu grodzkiego, a do XVIII w. więzienia. Stopniowo popadał w ruinę. Jako ostatni relikt zachowała się wieża, która była zamieszkiwana do lat 70. XX w. , z której na początku XXI w. pozostały nikłe resztki przyziemia. W 2022 r. przystąpiono do rekonstrukcji wieży z dobudowaną drewnianą klatką schodową. Podczas prac ziemnych odkryto tunel ucieczkowy, prawdopodobnie z XIV lub XV w., którego ekspozycja jest planowana.

W samej wieży znajduje się punkt widokowy z rozległa panoramą na okolicę oraz Kawiarnia na wzgórzu, , gdzie można wypić dobrą kawę i skosztować pysznych wypieków w bardzo miłej atmosferze.

 

 Cerkiew pw. Zaśnięcia NMP - powstała w XVI w. i jest najstarszą murowaną świątynią prawosławną w Polsce. W l. 1596- 1867 r. należała do unickiej parafii, następnie do kościoła prawosławnego.  Zamknięta w 1915 r. , pełniła m.in. rolę magazynu. W 2006 r. została zwrócona Polskiemu Autokefalicznemu Kościołowi Prawosławnemu.

Wewnątrz znajdują się fragmenty malowideł ze scenami pasyjnymi i apokaliptycznymi z XVI i XVII w. Odnalezione w krypcie pod główną nawą 9 grobów osób pochowanych ze szklanymi pucharami potwierdzają legendę o kościele, jako miejscu pochówku właścicieli miasta. Pod budynkiem cerkwi odkryto fundamenty najstarszej budowli w mieście – romańskiego kościoła z XII lub z początków XIII w., zbudowanego w typie kościoła małopolskiego.

 

Plac Kościuszki – szczebrzeszyński rynek i przylegające ulice zachowały średniowieczny układ. Wokół rynku wznoszą się liczne, niewielkie domy z przełomu XIX i XX w.

 

Ratusz – powstały w 1840 r. z materiału pozyskanego z rozbiórki jednej z bram niezachowanych do dziś murów miejskich – Bramy Zamojskiej.

 

Kościół św. Mikołaja – pierwotnie był to drewniany kościół, ufundowany w 1394 r. przez właściciela miasta, Dymitra z Goraja. Istniejący obecnie kościół powstał na pocz. XVII w. po pożarze miasta w 1583 r. w stylu renesansu lubelskiego. Wnętrze zdobi bogata dekoracja stiukowa naśladująca stiuki z Kolegiaty w Zamościu. Do kościoła prowadzi okazała XVIII wieczna brama barokowa.

 

Kościół św. Katarzyny – powstał w XVII w. jako kościół św. Trójcy razem z klasztorem franciszkanów sprowadzonych do Szczebrzeszyna pod koniec XIV w. Po opuszczeniu klasztoru przez franciszkanów w 1783 r. służył kolejno jako część koszar, kaplica szpitalna, cerkiew prawosławna. Od 1917 r. przekazany przez zajmujących miasto Austriaków katolikom, poświęcony pod obecnym wezwaniem św. Katarzyny. W latach II wojny światowej na krótko przekazany przez Niemców wyznawcom prawosławia.

Kościół wzorowany jest na kościele bernardynów w Lublinie i reprezentuje styl renesansu lubelskiego. Wnętrze jest obecnie niedostępne ze względu na remont.

 

Synagoga – wzniesiona w XVII w. po spaleniu pierwszej, XVI-wiecznej synagogi. Zbudowana w stylu renesansowym, z dwuspadowym polskim dachem. Została odbudowana w latach 50 i 60. XX w. po spaleniu przez Niemców w 1939 r. Obecnie pełni rolę Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury.

 

Cmentarz żydowski - najstarszy, powstały w XVI w. cmentarz żydowski w woj. lubelskim. Cmentarz był podzielony na część zachodnią dla kobiet i wschodnią dla mężczyzn. W czasie wojny został poważnie zdewastowany. Zachowało się ok. 400 macew (płyty nagrobne). Najstarsza jest datowana na 1545 r.

 

Młyn Wielki Wodny – pochodzący z pocz. XX w. z woli przedostatniego ordynata Maurycego Zamoyskiego, jest ciekawym przykładem budowli przemysłowej. Poza produkcją wysokogatunkowej mąki, także eksportowanej za granicę, pełnił też rolę pierwszej elektrowni miejskiej.

 

Chrząszcz  – w mieście jest kilka pomników bohatera wiersza Jana Brzechwy.

Najstarszy z nich - z 2002 r. - znajduje się poniżej Góry Zamkowej naprzeciwko kamiennego młyna. Kolejny - z 2011 r. znajduje się przed ratuszem, a jeszcze jeden przed synagogą.

***************************

 

Zapewne już w XI w. istniał tu gród, który strzegł wschodnich granic Polski i był położony na skrzyżowaniu traktów handlowych z Krakowa do Kijowa oraz szlaku bursztynowego.

Z racji strategicznego położenia był wielokrotnie niszczony przez wojska ruskie, tatarskie, kozackie czy szwedzkie.

W 1352 r. król Kazimierz Wielki zatrzymał się w pobliżu podczas wyprawy przeciwko Litwinom, a następnie w jednym z dokumentów nazwał Szczebrzeszyn miastem.

W XIV w. miasto stało się własnością Dymitra z Goraja, który odegrał wielką rolę w objęciu polskiego tronu przez królową Jadwigę.

W kolejnych wiekach miasto zmieniało właścicieli. W połowie XVI w., w czasach rodu Górków, stał się ważnym ośrodkiem reformacji i schronieniem kalwinów.

Gdy w 1593 r. przechodzi w ręce Zamoyskich, Szczebrzeszyn traci na rzecz Zamościa i stopniowo podupada, w kolejnym stuleciu jest niszczony przez wojny i pożary.

W czasach zaborów miasto znajduje się najpierw pod panowaniem austriackim, a następnie rosyjskim.

W XIX w. staje się ważnym ośrodkiem ruchu niepodległościowego.

Do wybuchu II wojny światowej Szczebrzeszyn był wielokulturowym miasteczkiem zamieszkałym przez ludność katolicką, prawosławną i żydowską. Ludność żydowska stanowiąca prawie połowę mieszkańców została wymordowana w czasie wojny.

******************************

 

Ciekawostka - w mieście jest organizowany festiwal literacki „Stolica Języka Polskiego". Najbliższa edycja odbędzie się w dniach: 3–9 sierpnia 2025 roku.