W Zamościu powstanie nowe centrum? Miasto proponuje tu

Zwracam się z uprzejmą prośbą o pozytywne rozpatrzenie niniejszego pisma, dotyczącego propozycji utworzenia w Pałacu Zamoyskich w Zamościu Centrum Eksperymentalno-Naukowego dla dziecii młodzieży. Jestem przekonany, że inicjatywa ta nie tylko przyczyni się do rozwoju edukacji i nauki w regionie, ale również pozwoli na ocalenie jednego z najcenniejszych obiektów dziedzictwa narodowego, jakim jest dawna rezydencja założyciela miasta Jana Zamoyskiego i rodziny Zamoyskich.

 

Pałac Zamoyskich, położony w sercu Zamościa – miasta wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – stanowi niezwykle ważny element polskiego dziedzictwa kulturowego. Jego historia sięga XVI wieku, kiedy to został wzniesiony jako rezydencja rodu Zamoyskich, jednej z najznamienitszych rodzin szlacheckich w Polsce. Przez wieki pałac pełnił funkcję nie tylko siedziby rodowej, ale także centrum życia kulturalnego, politycznego i społecznego regionu. Niestety, pomimo swojej historycznej i architektonicznej wartości, obiekt ten znajduje się obecnie w bardzo złym stanie technicznym, co stanowi poważne zagrożenie dla jego dalszego istnienia.

 

W ostatnich latach stan techniczny Pałacu Zamoyskich uległ znacznemu pogorszeniu. Brak odpowiednich środków finansowych na konserwację i remonty doprowadził do postępującej degradacji budynku. Obecnie obiekt, który do końca 2023 roku był tymczasową siedzibą Liceum Ogólnokształcącego im Jana Zamoyskiego jest niewykorzystany. Widoczne są liczne uszkodzenia elewacji, zawilgocenie murów, pęknięcia konstrukcyjne oraz zniszczenia wnętrz. Bez podjęcia natychmiastowych działań ratunkowych istnieje realne ryzyko, że ten cenny zabytek popadnie w całkowitą ruinę, co byłoby niepowetowaną stratą dla polskiego dziedzictwa kulturowego.

 

Miasto Zamość, pomimo ogromnego zaangażowania w ochronę i promocję swojego dziedzictwa, znajduje się w bardzo trudnej sytuacji finansowej. W ciągu ostatnich dwóch kadencji samorządowych miasto zaciągnęło znaczne zobowiązania finansowe, które obecnie uniemożliwiają podjęcie tak dużego i kosztownego przedsięwzięcia, jakim jest rewitalizacja Pałacu Zamoyskich. Władze miasta zdają sobie sprawę z wagi tego zadania, jednak bez wsparcia zewnętrznego realizacja projektu jest niemożliwa.

 

Ze względu na konieczność tymczasowego użytkowania obiektu do 2023 roku miasto Zamość przeprowadzało jedynie bieżące remonty bez możliwości prowadzenia prac badawczo – projektowych, które umożliwiły by rozpoczęcie jakiegokolwiek procesu inwestycyjnego ratującego tak cenny obiekt dziedzictwa narodowego. Miasto jest w posiadaniu aktualnych inwentaryzacji architektonicznych, które mogą posłużyć do identyfikacji najpilniejszych potrzeb i zagrożeń wynikających z obecnego stanu zachowania obiektu zabytkowego. Niestety, brakuje szczegółowej dokumentacji technicznej poprzedzonej procesem badawczym, niezbędnej do opracowania kompleksowego planu rewitalizacji. Pałac Zamoyskich wymaga przeprowadzenia szeregu specjalistycznych badań architektonicznych, wykonania wielu ekspertyz z zakresu rozwiązań konstrukcyjnych, geologicznych, konserwatorskich oraz architektonicznych. Proces ten jest nie tylko pracochłonny i czasochłonny, ale również wiąże się

z ogromnymi kosztami, które przekraczają możliwości finansowe miasta. Bez przeprowadzenia szczegółowych badań obrazujących realny stan zachowania obiektu, przeprowadzenie procesu rewitalizacji jest niemożliwe.

 

W związku z powyższym zwracam się do Pani Minister z prośbą o wskazanie możliwych źródeł finansowania zarówno prac badawczych stanowiących dokumentację przedprojektową jak i finansowania dokumentacji technicznej (projektowej) umożliwiającej przeprowadzenie kompleksowego remontu konserwatorskiego Pałacu Zamoyskich. Uważam, że nadanie nowej funkcji - stworzenie Centrum Eksperymentalno-Naukowego dla dzieci i młodzieży w tym historycznym obiekcie mogłoby stanowić doskonałe rozwiązanie, łączące w sobie ochronę dziedzictwa kulturowego z nowoczesną edukacją i nauką.

 

Centrum Eksperymentalno-Naukowe w Pałacu Zamoyskich mogłoby stać się miejscem, gdzie dzieci i młodzież z całego regionu, a nawet kraju, mogłyby rozwijać swoje zainteresowania naukowe, uczestniczyć w warsztatach, eksperymentach oraz projektach badawczych. Taka inicjatywa nie tylko przyczyniłaby się do podniesienia poziomu edukacji, ale również stanowiłaby impuls do rozwoju turystyki i gospodarki regionu. Ponadto rewitalizacja pałacu i przekształcenie go w nowoczesne centrum naukowe pozwoliłoby na przywrócenie mu dawnej świetności i zapewnienie mu trwałego miejsca na mapie kulturalnej Polski.

 

Wierzę, że przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także innych instytucji i organizacji, możliwe jest zrealizowanie tego ambitnego projektu. Proszę o rozważenie możliwości udzielenia dotacji celowej na przeprowadzenie niezbędnych badań i opracowanie dokumentacji technicznej, a także o wskazanie programów finansowych, z których mogłyby zostać sfinansowane prace rewitalizacyjne całego obiektu. Jednocześnie pragnę podkreślić, że miasto Zamość jest gotowe do współpracy i zaangażowania

w realizację tego projektu. Władze miasta deklarują pełne wsparcie organizacyjne i logistyczne, a także gotowość do współpracy z ekspertami, konserwatorami zabytków oraz instytucjami naukowymi. Uważamy, że tylko wspólne działania mogą przynieść oczekiwane rezultaty i zapewnić przyszłość Pałacu Zamoyskich jako miejsca o znaczeniu historycznym, kulturowym i edukacyjnym.

 

Dodatkowo, w ramach działalności Centrum Eksperymentalno-Naukowego, proponuję wprowadzenie elementów kształcenia ekologicznego, które w dzisiejszych czasach są niezwykle istotne. W ramach programu edukacyjnego dzieci i młodzież mogłyby uczestniczyć w warsztatach poświęconych ochronie środowiska, zrównoważonemu rozwojowi oraz odnawialnym źródłom energii. Można by również zorganizować specjalne laboratoria, gdzie młodzi ludzie mieliby możliwość przeprowadzać eksperymenty z różnymi technologiami ekologicznymi, takimi jak panele słoneczne, fotowoltaika, turbiny wiatrowe czy systemy recyklingu. Tego typu zajęcia nie tylko zwiększyłyby świadomość ekologiczną uczestników, ale również inspirowałyby ich do podejmowania działań na rzecz ochrony środowiska w przyszłości.

Wierzę, że połączenie edukacji naukowej z kształceniem ekologicznym w tak wyjątkowym miejscu, jakim jest Pałac Zamoyskich, przyniosłoby wymierne korzyści zarówno dla lokalnej społeczności, jak i dla całego kraju. Liczę na pozytywne rozpatrzenie mojej prośby i wyrażam nadzieję, że wspólnie uda nam się zrealizować ten ważny projekt.

 

W związku z powyższym zwracam się do Pani Minister z prośbą o pilne rozpatrzenie niniejszego pisma oraz o podjęcie działań zmierzających do uratowania Pałacu Zamoyskich przed dalszą degradacją. Wierzę, że przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego uda się ocalić ten cenny zabytek i przekształcić go w nowoczesne Centrum Eksperymentalno – Naukowe, które będzie służyć przyszłym pokoleniom.

 

Z wyrazami szacunku;

Prezydent Miasta Zamość

Rafał Zwolak